ISO 45001:2018 İş Sağlığı ve Güvenliği Yönetim Sistemi Nedir?
ISO 45001:2018 iş sağlığı ve güvenliği yönetim sistemleri (İSGYS) işletmelerin çalışanların sağlığını ve güvenliğini korumak ve iş kazalarını önlemek için kurumsal bir yaklaşım benimsemelerine yardımcı olur. ISO 45001, iş sağlığı ve güvenliği yönetim sistemlerinin nasıl kurulacağını, uygulanacağını ve sürdürüleceğini belirler.
ISO 45001:2018 standardının temel amaçları şunlardır:
- İş Kazalarını ve Meslek Hastalıklarını Önleme: ISO 45001, işyerlerinde meydana gelen kazaları ve meslek hastalıklarını önlemeyi hedefler. İşletmeler, riskleri değerlendirir, önleyici tedbirler alır ve çalışanların güvenliğini sağlamak için sürekli olarak iyileştirmeler yapar.
- Yasa ve Yönetmeliklere Uyum: Standart, iş sağlığı ve güvenliği alanında geçerli olan yasa, düzenleme ve yönetmeliklere uyum sağlamayı teşvik eder.
- İSG Performansının İyileştirilmesi: ISO 45001, iş sağlığı ve güvenliği performansının sürekli olarak izlenmesini ve iyileştirilmesini teşvik eder. İşletmeler, performans göstergeleri kullanarak sürekli olarak daha güvenli ve sağlıklı çalışma koşulları yaratmaya çalışırlar.
- Çalışan Katılımı: Standart, çalışanların iş sağlığı ve güvenliği ile ilgili süreçlere katılımını teşvik eder. Çalışanların görüşleri ve geri bildirimleri, iş sağlığı ve güvenliği yönetim sistemi üzerinde olumlu etkiler yaratır.
- Risk Yönetimi: ISO 45001, iş yerlerindeki riskleri değerlendirme ve yönetmeye odaklanır. Riskler tanımlandığında, işletmeler bu riskleri azaltma veya kabul edilebilir seviyelere getirme konusunda stratejiler geliştirirler.
ISO 45001:2018, iş sağlığı ve güvenliği yönetimi konusunda dünya genelinde kabul gören bir standarttır ve işletmelere iş kazalarını ve meslek hastalıklarını azaltma, yasal uyumluluğu sağlama ve çalışan güvenliği kültürünü geliştirme konularında rehberlik eder. Bu standardın uygulanması, çalışanların sağlığını ve güvenliğini korumak için önemli bir adımdır.
ISO 45001: 2018 İş Sağlığı ve Güvenliği Yönetim Sistemi Tarihçesi Nedir?
ISO 45001, İş Sağlığı ve Güvenliği Yönetim Sistemleri için uluslararası bir standarttır. Bu standart, iş yerlerinde iş sağlığı ve güvenliği performansını iyileştirmeyi ve iş kazalarını, yaralanmaları ve meslek hastalıklarını azaltmayı hedefler.
Ülkemizde bu alanda yayınlanan ilk yasal düzenlemeler; 1865 yılında yayınlanan Dilaver Paşa Nizamnamesi ve ardından 1869’da yürürlüğe giren Maaddin Nizamnamesi olmuştur. 1921 yılında TBMM, maden işçilerinin hukukuna ilişkin kanunu çıkarmıştır. 1930 yılında çıkarılan “Umumi Hıfzıssıhha Kanunu”nun 180. maddesi ile en az elli işçi çalıştıran işyeri sahiplerine hekim bulundurma ve hastaları tedavi etme zorunluluğu getirilmiştir. Daha sonra 1475 sayılı İş Kanunu’na dayanılarak 11 Ocak 1974 tarihinde “İşçi Sağlığı ve İş Güvenliği Tüzüğü” yürürlüğe girmiştir. Bu tüzüğün yerini, 20 Haziran 2012 tarihinde Resmî Gazetede yayınlanarak çıkarılan 6331 sayılı “İş Sağlığı ve Güvenliği Kanunu” almıştır. Türkiye’de 1945 yılında Çalışma Bakanlığı kurulmuş ve Bakanlığın kuruluşundan itibaren ana hizmet birimi olarak “İşçi Sağlığı Genel Müdürlüğü” nün de kurulduğu görülmektedir.
186 Devletin üyesi olduğu ILO’nun merkezi İsviçre’nin Cenevre kentindedir. Türkiye ILO’ya 1932 yılında üye olmuştur. Türkiye’deki ilk ILO Ofisi 1952 yılında İstanbul’da “Yakın ve Orta Doğu İnsan Gücü Saha Ofisi” adı altında açılmıştır. Türkiye Uluslararası Çalışma Örgütü ILO çalışmalarına, 1927 yılına kadar gözlemci statüsüyle katılmış. “ILO Ankara Ofisi” ise 1976 yılında açılmıştır.
ISO 45001:2018, iş sağlığı ve güvenliği yönetim sistemi standardının tarihçesi, uluslararası bir çaba sonucunda geliştirilmiştir. ISO 45001’in tarihçesi:
- BS OHSAS 18001: ISO 45001’in temelini oluşturan çalışmalar, İngiliz Standartları Enstitüsü (BSI) tarafından geliştirilen BS OHSAS 18001 standardıyla başlamıştır. Bu standart, iş sağlığı ve güvenliği yönetim sistemi gereksinimlerini belirleyen bir İngiliz standardıydı ve uluslararası olarak kabul görmüştü.
- ISO PC 283 Komitesi Oluşturuldu: 2013 yılında, ISO (Uluslararası Standartlar Organizasyonu), iş sağlığı ve güvenliği alanında uluslararası bir standart geliştirmek amacıyla ISO PC 283 adlı bir teknik komiteyi oluşturdu. Bu komite, çeşitli ülkelerden uzmanların katılımıyla çalışmaya başladı.
- ISO 45001 Taslağı Geliştirildi: ISO PC 283, iş sağlığı ve güvenliği yönetim sistemi için bir taslak geliştirdi. Bu taslak, farklı ülkelerden ve endüstrilerden gelen katılımcıların geri bildirimlerini dikkate alarak şekillendirildi.
- ISO 45001:2018 Yayınlandı: ISO 45001 standardı, uluslararası bir uzlaşı sonucunda 2018 yılında yayınlandı. Bu standart, BS OHSAS 18001’i ve diğer ulusal iş sağlığı ve güvenliği standartlarını yerine koymak üzere tasarlandı ve dünya genelinde iş sağlığı ve güvenliği yönetimi için kabul edilen bir referans haline geldi.
ISO 45001, işletmelerin iş sağlığı ve güvenliği performansını iyileştirmelerine yardımcı olan bir çerçeve sunar ve bu alandaki en iyi uygulamaları teşvik eder. ISO 45001 sertifikasyonu, iş kazalarını ve meslek hastalıklarını azaltma, yasal uyumluluğu sağlama ve çalışan güvenliği kültürünü geliştirme konularında işletmelere rehberlik eder.
ISO 45001:2018 ve OHSAS 18001 arasında farklar nelerdir?
ISO 45001:2018 ve OHSAS 18001, her ikisi de iş sağlığı ve güvenliği yönetim sistemi (İSGYS) standartları olmalarına rağmen bazı önemli farklara sahiptir:
- ISO Standartlarına Uyumluluk: OHSAS 18001, İngiliz Standartları Enstitüsü (BSI) tarafından geliştirilmiş bir standardtır ve İngiliz kökenlidir. ISO 45001 ise ISO (Uluslararası Standartlar Organizasyonu) tarafından geliştirilen bir standardtır ve uluslararası bir standart olarak kabul edilir. Bu nedenle ISO 45001, uluslararası düzeyde daha geniş bir kabul görür.
- Yapı ve Format: ISO 45001, yüksek düzeyde yapılandırılmış bir formatta gelir ve Annex SL yapısını kullanır. Bu, ISO 45001’i diğer ISO yönetim sistemleri standartlarına (örneğin ISO 9001 ve ISO 14001) daha uyumlu hale getirir. OHSAS 18001 ise daha serbest bir yapıya sahiptir ve Annex SL yapısını kullanmaz.
- Risk Odaklı Yaklaşım: ISO 45001, risk tabanlı bir yaklaşımı benimser. İş sağlığı ve güvenliği risklerini tanımlama, değerlendirme ve yönetme süreçlerini vurgular. Bu, işletmelere iş sağlığı ve güvenliği risklerini daha etkili bir şekilde kontrol etme ve azaltma konusunda yardımcı olur.
- Çalışan Katılımı: ISO 45001, çalışanların iş sağlığı ve güvenliği yönetim sürecine daha fazla katılımını teşvik eder. Çalışanların görüşleri ve geri bildirimleri, iş sağlığı ve güvenliği yönetim sisteminin sürekli iyileştirilmesine katkı sağlar.
- Dokümantasyon Gereksinimleri: ISO 45001, dokümantasyon gereksinimlerini daha az belirgin hale getirir ve işletmelere daha fazla esneklik tanır. OHSAS 18001, daha fazla belgeleme gereksinimi içerir.
- Sertifikasyon ve Geçiş: ISO 45001, OHSAS 18001 sertifikasına sahip işletmeler için bir geçiş süreci sunar. Bu, OHSAS 18001 sertifikasına sahip işletmelerin ISO 45001’e geçiş yapmalarını kolaylaştırır.
ISO 45001:2018, uluslararası olarak kabul gören ve daha modern bir yaklaşım sunan bir iş sağlığı ve güvenliği yönetim sistemi standardıdır. OHSAS 18001, ISO 45001’in yerine geçmiş ve artık geliştirilmemektedir. Dolayısıyla, iş sağlığı ve güvenliği alanında en son uluslararası standardı takip etmek isteyen işletmeler için ISO 45001 daha uygun bir seçenektir.
ISO 45001 :2018 İş Sağlığı ve Güvenliği Yönetim Sistemi temel üç amacı nedir?
ISO 45001:2018 İş Sağlığı ve Güvenliği Yönetim Sistemi (İSGYS), işletmelerin iş sağlığı ve güvenliği performansını iyileştirmeye yardımcı olmak için tasarlanmış bir standarttır. ISO 45001:2018 standardının temel üç amacı şunlardır:
- İş Kazalarını ve Meslek Hastalıklarını Önleme: ISO 45001, işyerlerinde meydana gelebilecek iş kazalarını ve meslek hastalıklarını önlemeyi amaçlar. Bu, çalışanların sağlığını ve güvenliğini korumak için riskleri tanımlama, değerlendirme ve kontrol etme süreçlerini içerir.
- Yasal ve Diğer Gereksinimlere Uyum: ISO 45001, işletmelerin iş sağlığı ve güvenliği ile ilgili geçerli yasal düzenlemelere ve diğer gereksinimlere uyum sağlamalarını teşvik eder. İşletmeler, yasal yükümlülüklerini yerine getirerek hukuki sorumluluklarını yerine getirirler.
- İSG Performansını Sürekli İyileştirme: ISO 45001, işletmelere iş sağlığı ve güvenliği performansını sürekli olarak izleme ve iyileştirme fırsatları bulmalarına yardımcı olur. İşletmeler, İSG hedeflerini belirler, performans göstergelerini kullanır ve sürekli olarak daha güvenli ve sağlıklı çalışma koşulları sağlamak için çaba sarf ederler.
Bu üç temel amaç, ISO 45001:2018 standardının iş sağlığı ve güvenliği yönetim sistemlerini kurma, uygulama ve sürdürme süreçlerini yönlendiren prensiplerdir. Bu sayede işletmeler, iş sağlığı ve güvenliği konularında daha etkili bir yaklaşım benimseyebilirler ve çalışanların güvenliğini ve sağlığını koruyabilirler.
ISO 45001 :2018 İş Sağlığı ve Güvenliği Yönetim Sistemi
Kimler için Önemli?
ISO 45001:2018 İş Sağlığı ve Güvenliği Yönetim Sistemi (İSGYS), bir dizi farklı paydaş için önemlidir ve bunlar şunları içerebilir:
- İşletmeler ve İşverenler: İş sağlığı ve güvenliği, işletmeler için son derece önemlidir. İş kazalarını ve meslek hastalıklarını önlemek, çalışanların sağlığını ve güvenliğini korumak, işletmelere hukuki koruma sağlar ve iş sürekliliğini artırabilir.
- Çalışanlar: Çalışanlar, iş sağlığı ve güvenliği yönetim sistemleri ile koruma altına alınır. Bu, iş kazalarını ve sağlık sorunlarını önleme amacı taşır ve çalışanların güvende hissetmelerini sağlar.
- Müşteriler: Müşteriler, bir işletmenin iş sağlığı ve güvenliği performansına dikkat edebilirler. ISO 45001 sertifikası, işletmelerin müşterilere daha güvenilir ve sorumlu olduklarını göstermelerine yardımcı olabilir.
- Tedarikçiler ve Alt Yükleniciler: İşletmeler, tedarikçiler ve alt yüklenicilerden iş sağlığı ve güvenliği standartlarına uymalarını bekleyebilir. ISO 45001, bu tür ilişkilerde bir referans noktası olarak kullanılabilir.
- Sigorta Şirketleri: İş sağlığı ve güvenliği önlemleri, sigorta maliyetlerini etkileyebilir. İyi bir İSGYS, sigorta primlerini düşürebilir.
- Hükümet ve Düzenleyici Kurumlar: ISO 45001, hükümetler ve düzenleyici kurumlar için iş sağlığı ve güvenliği düzenlemelerini geliştirmek ve denetlemek için bir referans olabilir. Ayrıca, bu standart, yasal uyumluluğun sağlanmasına yardımcı olabilir.
- Toplum: İş sağlığı ve güvenliği uygulamaları, toplumun genel sağlığını ve güvenliğini etkileyebilir. İşletmeler, çevrelerindeki topluma karşı sorumlu davranma amacını taşırlar.
ISO 45001, iş sağlığı ve güvenliği performansını iyileştirmeyi hedefleyen her türlü organizasyon için önemlidir. Bu standardın uygulanması, iş kazalarını ve meslek hastalıklarını azaltmaya, yasal uyumluluğu sağlamaya ve çalışanların güvenliğini artırmaya yardımcı olmaktadır.
Türkiye mevzuatlarına göre İş Sağlığı ve Güvenliği Yönetim Sistemi zorunluluklarına genel bakış
ISO 45001:2018 İş Sağlığı ve Güvenliği Yönetim Sistemi (İSGYS), iş sağlığı ve güvenliği ile ilgili uluslararası en iyi uygulamaları rehber alır ve işletmelere bu alanda bir çerçeve sunar. Ancak ISO 45001 sertifikasyonu almak, yerel yasal düzenlemelere uyum sağlama ihtiyacını ortadan kaldırmaz. Türk iş sağlığı ve güvenliği yasaları, işletmelerin uymaları gereken bir dizi yasal zorunluluğu içermektedir.
Türk iş sağlığı ve güvenliği yasaları ve düzenlemeleri genel çerçevede aşağıdaki konuları kapsamaktadır:
- Çalışan Sağlığı ve Güvenliği Kanunu (No. 6331): Türkiye’deki iş sağlığı ve güvenliği düzenlemelerinin temelini oluşturan bu kanun, iş sağlığı ve güvenliği konularında işverenlerin ve çalışanların haklarını ve sorumluluklarını düzenler.
- İşyeri Hekimleri ve Diğer Sağlık Personeli Yönetmeliği: Bu yönetmelik, işyerlerinde iş sağlığı ve güvenliği hizmetlerini düzenler ve işyerlerinin işyeri hekimi ve diğer sağlık personeli atanmasını zorunlu kılar.
- İş Sağlığı ve Güvenliği Risk Değerlendirmesi Yönetmeliği: İş sağlığı ve güvenliği risk değerlendirmesi yapma ve uygulama gereksinimlerini belirler.
- İşyeri İş Sağlığı ve Güvenliği Yönetim Sistemi Yönetmeliği: İşyerlerinin iş sağlığı ve güvenliği yönetim sistemleri kurma ve uygulama gereksinimlerini içerir.
- Tehlikeli Maddelerin Etiketlenmesi ve Taşıması Hakkında Yönetmelik: Tehlikeli maddelerin etiketlenmesi, saklanması ve taşınması ile ilgili düzenlemeleri içerir.
- Elektrik Tesislerinin İşletme ve Kullanımı Hakkında Yönetmelik: Elektrik tesislerinin işletme ve kullanımı ile ilgili güvenlik gereksinimlerini düzenler.
Bu yasal düzenlemeler ve yönetmelikler, iş sağlığı ve güvenliği ile ilgili işletmelerin uymaları gereken yasal zorunlulukları içermektedir. İşletmeler, bu yasal düzenlemelere uymak için uygun politika ve prosedürleri uygulamalı, risk değerlendirmesi yapmalı ve çalışanların eğitimini sağlamalıdır. ISO 45001 sertifikasyonu, bu yasal zorunluluklara uyumu destekleyebilir, ancak yasal gereksinimleri yerine getirmenin önemli olduğunu unutmamak önemlidir.
ISO 45001 hakkında daha fazla bilgi almak için bize hemen yazın!
