ISO 50001 Enerji Yönetim Sistemi Nedir?
Tüm kuruluşlar için enerji kayıplarını ve enerji maliyetlerini minimize etmenin en etkin yolu enerjiyi verimli kullanmaktır. Enerjiyi verimli kullanmak için en iyi yol ise enerjiyi etkin bir şekilde yönetebilecek bir sistem oluşturmaktır.
ISO 50001 standardı, kuruluşlara sürekli olarak politika üretme (amaçların değerlendirilmesi dâhil), eylem planlama, eylemleri uygulama ve sonuçları kontrol etme, ilerlemeyi gözden geçirme ve duruma göre politika ve amaçları güncelleme döngüsünden geçmesini sağlamak için sistematik araçlar sunan oldukça kapsamlı bir standarttır. Dünyamız maalesef iklim çöküşüne doğru gitmektedir, bu konuda attığımız her adım yarınlarımızın temelini oluşturur.
ISO 50001’in Tarihçesi Nedir?
Nisan 2007’de Birleşmiş Milletler Sınai Kalkınma Örgütü (UNIDO), endüstrinin küresel olarak iklim değişikliğine tepki olarak bir duruş sergilemesi gerektiğini fark etmiştir ve bu nedenle UNIDO kurucuları, ISO’dan uluslararası bir enerji yönetimi standardı geliştirmesini istemeye karar verdi. ISO, enerji yönetimini Uluslararası Standartların geliştirilmesinde ilk beş alanından biri olarak ilan etti ve 2008 yılında ISO/PC 242 Enerji Yönetimi adında bir proje komitesi oluşturdu.
ISO/PC 242, Amerika Birleşik Devletleri (ANSI), Brezilya (ABNT), Çin (SAC) ve Birleşik Krallık’tan (BSI Group) ISO üyeleri tarafından yönetildi; bu kolektif grup hem gelişmiş hem de gelişmekte olan ekonomilerin birlikte katılımını sağlamayı başardı. Sonunda 44 ülkenin ulusal standart kuruluşlarından uzmanlar katıldı ve 17 Haziran 2011’de kullanıma yönelik ISO 50001:2011 Enerji Yönetim Sistemleri Kılavuzu gereksinimler yayınlandı.
Enerji Bakanlığı (Amerika Birleşik Devletleri DoE) ve ABD Teknik Danışma Grubuna katkıda bulunmuştur. Bu, ISO 50001’in süreç ve veri odaklı enerji verimliliği ve paydaş/yönetim desteğine odaklanmayı sürdürmesini sağlamaya yardımcı oldu.
ISO, 2018 yılında ISO 50001’in revize edilmiş versiyonunu yayınladı. Revizyon, standardın küçük ve orta ölçekli kuruluşlar için benimsenmesini daha iyi teşvik etme arzusuna odaklanmaktadır. Ayrıca, ISO’nun üst düzey yapısını da içerir; bu, kuruluşların ISO 9001 ve ISO 14001 gibi bir dizi yönetim standardını bir araya getirmesine olanak tanır. Genel olarak ISO 50001, ISO 9001 Kalite Yönetim Sistemi ve ISO 14001 Çevre Yönetim Sistemi örnek alınarak modellenmiştir.
ISO 50001 Standardı Hangi Kuruluşlarca Uygulanmalıdır?
ISO 50001, Enerji Yönetim Sisteminin (EnYS) uygulanması, enerji verimliliğini artırmayı ve enerji maliyetlerini azaltmayı hedefleyen birçok farklı organizasyon için önemlidir. ISO 50001 standardını uygulaması gereken kuruluşlar şunlar olabilir:
Endüstriyel İşletmeler: ISO 50001, enerji yoğun endüstrilerde, fabrikalarda, üretim tesislerinde ve diğer endüstriyel işletmelerde enerji verimliliğini artırmak ve enerji tüketimini optimize etmek isteyen organizasyonlar için önemlidir. Örneğin, kimya fabrikaları, otomotiv üreticileri ve metal işleme tesisleri gibi işletmeler bu standardı uygulayabilirler.
Hizmet İşletmeleri: ISO 50001, enerji yönetimini geliştirmek isteyen hizmet sektöründeki organizasyonlar için de uygundur. Bu tür işletmelere örnek olarak hastaneler, oteller, üniversiteler ve ofis kompleksleri verilebilir.
Kamu Kurumları: Kamu kurumları ve devlet daireleri, enerji verimliliğini artırmak ve kamu kaynaklarını daha iyi yönetmek amacıyla ISO 50001’i uygulayabilirler. Bu tür organizasyonlar, enerji tüketimini azaltarak çevresel sürdürülebilirliği teşvik etmek isteyebilirler.
Enerji Üreticileri: ISO 50001, enerji üreticileri için de uygundur. Bu tür organizasyonlar, enerji üretimi süreçlerini daha verimli hale getirmek ve kaynakları daha iyi kullanmak amacıyla bu standardı uygulayabilirler.
Tedarik Zinciri İşletmeleri: Büyük tedarik zinciri işletmeleri, enerji yönetimi uygulamalarını tedarik zinciri boyunca koordine etmek ve enerji verimliliğini artırmak amacıyla ISO 50001’i benimseyebilirler.
ISO 50001, enerji yönetimini kurumsal stratejinin bir parçası haline getirmek isteyen, enerji tüketimini azaltarak maliyetleri düşürmek ve çevresel etkiyi azaltmak isteyen birçok farklı organizasyon için uygundur. Bu nedenle organizasyonların ihtiyaçlarına ve hedeflerine bağlı olarak ISO 50001’i uygulayabilirler.
Standardın ISO 14001 ile İlişkisi Nedir?
ISO 50001 ve ISO 14001, her ikisi de yönetim sistemleri standartları olmalarına rağmen farklı odaklara sahiptirler. Sizler için ISO 50001 ve ISO 14001 arasındaki ilişkiyi açıklayan bazı önemli noktaları derlemek istedik:
Farklı Odaklar:
- ISO 50001: Enerji Yönetim Sistemi (EnYS) standardıdır. Temel odak noktası enerji yönetimi ve enerji verimliliğini artırmaktır. ISO 50001, organizasyonların enerji kullanımını izlemelerine, ölçmelerine, analiz etmelerine ve iyileştirmelerine yardımcı olur.
- ISO 14001: Çevre Yönetim Sistemi (ÇYS) standardıdır. Temel odak noktası çevresel etkileri azaltmak, doğal kaynakları korumak ve sürdürülebilirlik ilkesine uygun bir şekilde faaliyet göstermektir.
Ortak Noktalar:
- Her iki standart da organizasyonların sürekli iyileştirme yaklaşımını benimsemelerini teşvik eder. Sürekli iyileştirme hem enerji yönetimi hem de çevre yönetimi açısından önemlidir.
- Hem ISO 50001 hem de ISO 14001, organizasyonların yasal ve düzenleyici gereksinimlere uyum sağlamasını içerir. Bu, her iki standardın da organizasyonların yasal sorumluluklarını yerine getirmesine yardımcı olur.
Entegrasyon İmkanı:
- İşletmeler, ISO 50001 ve ISO 14001’i entegre edebilirler. Bu, enerji yönetimi ve çevre yönetimi süreçlerini birleştirerek hem enerji verimliliğini artırma hem de çevresel sürdürülebilirliği iyileştirme fırsatı sunar.
- Bu entegrasyon, organizasyonların kaynakları daha verimli kullanmasına ve enerji ve çevre yönetimini daha etkili bir şekilde koordine etmesine yardımcı olabilir.
- Sonuç olarak, ISO 50001 ve ISO 14001, organizasyonların enerji yönetimi ve çevre yönetimi konularında rehberlik eden iki farklı standarttır. İhtiyaca bağlı olarak, organizasyonlar bu standartları ayrı ayrı veya bir arada uygulayabilirler, böylece hem enerji verimliliği hem de çevresel sürdürülebilirlik hedeflerine ulaşabilirler.
ISO 50001:2018 Enerji verimliliği ile ilgili yasal mevzuatlar nedir?
ISO 50001 standardı, enerji yönetimi ve enerji verimliliği konularında organizasyonlara bir çerçeve sunar. Ancak enerji verimliliği ile ilgili yasal mevzuatlar ülkeden ülkeye farklılık gösterebilir ve organizasyonların faaliyet gösterdiği sektöre, bölgeye ve büyüklüğüne bağlı olarak değişebilir. Dolayısıyla, enerji verimliliği ile ilgili yasal mevzuatları anlamak ve uyum sağlamak için organizasyonlar yerel yasa ve düzenlemelere dikkat etmelidirler. Bunlar ihtiyaçlar ve çevresel şartların değişmesi sonucunda sıklıkla güncellenebilmektedir.
Genel olarak, enerji verimliliği ile ilgili yasal mevzuatlar şunları içerebilir:
- Enerji Verimliliği Kanunları ve Yönetmelikler: Birçok ülke, enerji verimliliğini artırmak ve enerji tüketimini azaltmak amacıyla özel enerji verimliliği kanunları ve yönetmelikler çıkarmıştır. Bu düzenlemeler, organizasyonların enerji verimliliği hedeflerine ulaşmalarını ve enerji tüketimlerini düşürmelerini teşvik eder.
Türkiye’de enerji verimliliği ile ilgili bazı önemli kanunlar ve yönetmelikler:
- Enerji Verimliliği Kanunu (No. 5627): Bu kanun, enerji verimliliğini artırmak ve enerji tasarrufunu teşvik etmek amacıyla 2007 yılında kabul edilmiştir. Kanun, enerji verimliliği hedeflerini belirler, enerji yönetim sistemlerini teşvik eder ve enerji verimliliği ile ilgili finansal desteklerin yönetimini düzenler.
- Enerji Verimliliği Yönetmeliği (Resmi Gazete Tarihi: 10.03.2011): Bu yönetmelik, enerji verimliliği ile ilgili uygulama düzenlemelerini içerir. İşletmelerin enerji verimliliği programlarını hazırlamaları ve uygulamaları gereken prosedürleri ve gereklilikleri belirler.
- Endüstriyel Enerji Verimliliği Yönetmeliği (Resmi Gazete Tarihi: 03.11.2012): Bu yönetmelik, enerji verimliliği ile ilgili özellikle endüstriyel işletmeleri hedefler. Endüstriyel tesislerin enerji verimliliği önlemleri almasını ve enerji yönetimi sistemlerini uygulamalarını gerektirir.
- Binalarda Enerji Performansı Yönetmeliği (Resmi Gazete Tarihi: 03.05.2017): Bu yönetmelik, binalarda enerji verimliliği ve enerji performansı ile ilgili gereksinimleri düzenler. Binaların enerji performans sertifikalarını ve enerji kimlik belgelerini düzenler.
- Binalarda Enerji Performansı Hakkında Tebliğ (Resmi Gazete Tarihi: 26.08.2017): Bu tebliğ, binalarda enerji performans sertifikası ve enerji kimlik belgesi ile ilgili detayları içerir.
- Yenilenebilir Enerji Kaynaklarının Kullanım Tebliği (Resmi Gazete Tarihi: 10.06.2011): Bu tebliğ, yenilenebilir enerji kaynaklarının kullanımını teşvik eder ve yenilenebilir enerji kaynaklarına dayalı projelerin desteklenmesini düzenler.
- Sanayi Enerji Verimliliği Programı (2017-2023): Türkiye’de enerji verimliliği ile ilgili stratejileri ve hedefleri belirler. Sanayi işletmelerini enerji verimliliği uygulamaları için teşvik eder.
- Enerji Etiketleme ve Standartlar: Ürünlerin enerji verimliliğini belirlemek ve tüketiciye daha verimli ürünleri tanıtmak için enerji etiketleme ve enerji verimliliği standartları bulunmaktadır. Bazı önemli düzenlemeler şu şekildedir;
- Enerji Etiketleme Yönetmeliği (Resmi Gazete Tarihi: 05.01.2006): Bu yönetmelik, çeşitli ürün kategorileri için enerji etiketleme gereksinimlerini ve standartlarını belirler. Enerji etiketleri, tüketicilere ürünlerin enerji tüketimini ve performansını karşılaştırmalarına yardımcı olur. Bu yönetmelik, beyaz eşyalar, aydınlatma ürünleri, klima sistemleri, otomobiller gibi birçok ürün kategorisini kapsar.
- Enerji Etiketleme Tebliği (Resmi Gazete Tarihi: 18.08.2006): Bu tebliğ, enerji etiketlemesi ile ilgili teknik düzenlemeleri ve uygulama detaylarını içerir. Ürünlerin enerji etiketleri nasıl hazırlanmalı ve sunulmalı, hangi parametreler gösterilmeli gibi konuları düzenler.
- Enerji Etiketleme Yönetmeliği Güncellemeleri: Enerji etiketleme yönetmelikleri zaman zaman güncellenir ve yeni ürün kategorilerini kapsayacak şekilde genişletilebilir. Bu güncellemeler, yeni teknolojilere ve enerji verimliliği standartlarına uygunluğu sağlamayı amaçlar.
- Minimum Enerji Performans Standartları (MEPS): Türkiye, çeşitli ürün kategorileri için minimum enerji performans standartları belirler. Bu standartlar, ürünlerin belirli bir enerji verimliliği seviyesini karşılamasını gerektirir.
- Enerji Verimliliği Sertifikaları: Bazı ürünler için enerji verimliliği sertifikaları veya uygunluk belgeleri gerekebilir. Bu belgeler, ürünlerin belirli enerji verimliliği standartlarını karşıladığını doğrular.
- Yenilenebilir Enerji Ürünleri Etiketleme ve Uygunluk Değerlendirmesi: Türkiye’de yenilenebilir enerji ürünleri, uygunluk değerlendirmesi ve etiketleme gereksinimlerine tabidir. Bu, güneş panelleri, rüzgar türbinleri gibi yenilenebilir enerji kaynaklarına dayalı ürünleri içerebilir.
Bu düzenlemeler, tüketicilerin daha verimli ürünleri seçmelerine yardımcı olurken aynı zamanda ürünlerin enerji verimliliğini artırmayı teşvik eder. Organizasyonlar ve üreticiler, enerji etiketleme ve standartlara uyum sağlamak için bu mevzuatları takip etmelidirler.
- Karbondioksit Emisyonları ve İklim Değişikliği ile İlgili Yasalar: Türkiye’de karbondioksit emisyonları ve iklim değişikliği ile ilgili yasalar ve düzenlemeler, çevresel sürdürülebilirliği teşvik etmek, sera gazı emisyonlarını azaltmak ve iklim değişikliği ile mücadeleyi desteklemek amacıyla çeşitli yasal düzenlemeler içerir. İşte Türkiye’de karbondioksit emisyonları ve iklim değişikliği ile ilgili bazı önemli yasalar ve düzenlemeler:
- Karbondioksit Emisyonlarının Ticaretine İlişkin Usul ve Esaslar Hakkında Yönetmelik (Resmi Gazete Tarihi: 27.11.2010): Bu yönetmelik, Türkiye’deki büyük ölçekli tesislerin karbon ticareti sistemi kapsamında karbondioksit emisyonlarını izlemesini, raporlamasını ve kontrol etmesini düzenler. Türkiye, Avrupa Birliği’ne yakın bir yaklaşım benimsemiştir.
- İklim Değişikliği Çerçeve Kanunu (No. 6085): Bu kanun, iklim değişikliği ile mücadele stratejilerini belirler ve Türkiye’nin iklim değişikliği ile ilgili yükümlülüklerini düzenler.
- Ülke İklim Değişikliği Stratejisi ve Eylem Planı: Türkiye, 2011 yılında “Ülke İklim Değişikliği Stratejisi ve Eylem Planı”nı kabul etti. Bu plan, Türkiye’nin iklim değişikliği ile mücadelede alacağı önlemleri ve hedefleri belirler.
- Yenilenebilir Enerji Kaynaklarının Kullanım Tebliği (Resmi Gazete Tarihi: 10.06.2011): Bu tebliğ, yenilenebilir enerji kaynaklarının kullanımını teşvik eder ve yenilenebilir enerji projelerinin desteklenmesini düzenler. Bu projeler, sera gazı emisyonlarını azaltmaya yardımcı olabilir.
- Enerji İzleme ve Yönetim Sistemi Yönetmeliği (Resmi Gazete Tarihi: 24.12.2015): Bu yönetmelik, organizasyonların enerji tüketimini izlemesini ve yönetmesini gerektirir. Bu, enerji tasarrufu sağlayarak karbon ayak izini azaltmaya yardımcı olur.
- Biyoyakıt ve Biyodizel Kullanımı Tebliği (Resmi Gazete Tarihi: 14.12.2013): Bu tebliğ, biyoyakıt ve biyodizel kullanımını teşvik eder ve fosil yakıtların yerine daha çevre dostu alternatiflerin kullanılmasını destekler.
Türkiye, iklim değişikliği ile mücadele konusunda çeşitli yasal düzenlemeleri benimsemiş ve sera gazı emisyonlarını azaltma hedeflerini belirlemiştir. Bu düzenlemeler, Türkiye’nin uluslararası taahhütlerine ve çevresel sürdürülebilirlik hedeflerine uyum sağlamayı amaçlar. İklim değişikliği ile mücadele ve çevresel sürdürülebilirlik konularında mevzuatın güncellemelerini ve değişikliklerini takip etmek önemlidir.
- Yenilenebilir Enerji Teşvikleri ve Desteği: Türkiye’de yenilenebilir enerji kaynaklarının kullanımını teşvik etmek ve sürdürülebilir enerji üretimini artırmak amacıyla bir dizi teşvik ve destek mekanizması bulunmaktadır. İşte Türkiye’de yenilenebilir enerji teşvikleri ve desteği ile ilgili bazı önemli bilgiler:
- Yenilenebilir Enerji Kaynakları Kanunu (No. 5346): Bu kanun, Türkiye’deki yenilenebilir enerji kaynaklarının kullanımını ve enerji üretimini teşvik etmek amacıyla 2005 yılında kabul edilmiştir. Kanun, rüzgar, güneş, hidroelektrik, jeotermal ve biyokütle gibi yenilenebilir enerji kaynaklarını teşvik eder.
- Alım Garantileri: Türkiye, yenilenebilir enerji projelerine elektrik alım garantileri sunar. Bu, projelerin elektrik üretimini belirli bir süre boyunca satın alma taahhüdünü içerir ve yatırımcıları teşvik eder.
- Yenilenebilir Enerji Kaynakları Destekleme Mekanizması (YEKDEM): YEKDEM, yenilenebilir enerji üretimini teşvik etmek amacıyla özel bir destek mekanizmasıdır. Bu mekanizma, rüzgar, güneş, hidroelektrik, biyokütle ve jeotermal enerji üreten tesislere özel bir tarife ve sübvanse sağlar.
- Kredi ve Finansman Desteği: Yenilenebilir enerji projelerine yatırım yapmak isteyenler için çeşitli kredi ve finansman seçenekleri sunulur. Bu, projelerin finansmanını kolaylaştırır.
- Üretim Teşvikleri: Yenilenebilir enerji projeleri, enerji üretimine yönelik teşviklerden yararlanabilirler. Bu teşvikler, yatırım yapılacak bölgeye göre farklılık gösterebilir.
- Ar-Ge ve İnovasyon Desteği: Yenilenebilir enerji teknolojilerinin geliştirilmesi ve iyileştirilmesi için Ar-Ge ve inovasyon projelerine destek sağlanır.
- Enerji Verimliliği Teşvikleri: Enerji verimliliği projelerine teşvikler sunulur. Bu, enerji tasarrufunu teşvik eder ve yenilenebilir enerji kaynaklarının daha etkili bir şekilde kullanılmasını sağlar.
- Lisans Süreleri: Yenilenebilir enerji projelerine verilen lisans süreleri, projenin türüne ve büyüklüğüne göre değişebilir. Uzun vadeli lisanslar, yatırımcılara projelerini daha uzun bir süre boyunca işletme fırsatı sunar.
Türkiye’de yenilenebilir enerji teşvikleri ve destek mekanizmaları, sürdürülebilir enerji üretimini teşvik etmek ve çevresel sürdürülebilirliği artırmak amacıyla tasarlanmıştır. Bu teşvikler, yenilenebilir enerji projelerine yatırım yapmayı ve enerji kaynaklarını daha sürdürülebilir bir şekilde kullanmayı teşvik eder.
- Endüstriyel ve Ticari Enerji Verimliliği Programları: Türkiye’de endüstriyel ve ticari enerji verimliliği programları, enerji tüketiminin azaltılması, enerji verimliliğinin artırılması ve enerji maliyetlerinin düşürülmesi amacıyla çeşitli hükümet destekleri ve programlarını içermektedir. İşte Türkiye’de endüstriyel ve ticari enerji verimliliği için bazı önemli programlar ve destekler:
- Sanayi ve Ticaret Bakanlığı Enerji ve Verimlilik Yönetmeliği (Resmi Gazete Tarihi: 26.11.2011): Bu yönetmelik, sanayi işletmelerinin enerji verimliliği önlemlerini almasını ve enerji yönetim sistemlerini uygulamasını gerektirir. Bu, endüstriyel işletmelerin enerji verimliliğini artırmalarına yardımcı olur.
- Sanayi ve Teknoloji Bakanlığı Enerji Verimliliği Programları: Sanayi ve Teknoloji Bakanlığı, endüstriyel işletmelere ve ticaret işletmelerine enerji verimliliği programları sunar. Bu programlar, enerji verimliliği projelerine finansman sağlayabilir ve teknik destek sunabilir.
- KOSGEB (Küçük ve Orta Büyüklükteki İşletmeleri Geliştirme ve Destekleme İdaresi Başkanlığı) Enerji Verimliliği Desteği: KOSGEB, enerji verimliliği projelerine finansman ve destek sağlar. KOBİ’ler, enerji verimliliği iyileştirmeleri yapmak için KOSGEB desteğinden faydalanabilirler.
- Türkiye İşveren Sendikaları Konfederasyonu (TİSK) Enerji Verimliliği Programları: TİSK, enerji verimliliği konusunda iş dünyasına rehberlik eder ve eğitim programları düzenler.
- Dış Ekonomik İlişkiler Kurulu (DEİK) Enerji ve Çevre İş Konseyleri: DEİK, enerji ve çevre iş konseyleri aracılığıyla enerji verimliliği ile ilgili iş dünyası temsilcilerini bir araya getirir ve enerji verimliliği ile ilgili projeleri teşvik eder.
- Enerji Verimliliği Danışmanlığı ve Eğitimi: Türkiye’de birçok enerji verimliliği danışmanı ve eğitim kuruluşu bulunmaktadır. Bu kuruluşlar, işletmelere enerji verimliliği konusunda destek ve eğitim sağlarlar.
Bu programlar ve destekler, endüstriyel ve ticari işletmelerin enerji verimliliği projelerini hayata geçirmelerine yardımcı olur. Enerji verimliliği önlemleri hem enerji maliyetlerini azaltırken hem de çevresel sürdürülebilirliği artırırken işletmelerin rekabetçiliğini artırabilir.
ISO 50001 standardı, organizasyonlara enerji yönetimi konusunda bir çerçeve sunar ve enerji verimliliği ile ilgili yasal mevzuatları takip etmelerine yardımcı olabilir. Organizasyonlar, yerel yasa ve düzenlemelere uyum sağlamak için yerel otoriteler ve enerji düzenleyici kurumlarla iş birliği yapmalıdır.
Eğitim hizmetlerimiz için; training@cfecert.co.uk
Belgelendirme hizmetlerimiz için, certification@cfecert.co.uk adresinden bizimle iletişime geçebilirsiniz.
