Dünya, insanlık tarihinin en önemli sınavlarından biriyle karşı karşıya ”iklim krizi”. Sıcaklık artışı, gıda güvenliği, su kaynaklarının azalması, enerji arzı, göç ve makroekonomik istikrar üzerinde çok boyutlu etkiler yaratıyor. Bu krizle mücadelede öne çıkan kavramlardan biri Net Sıfırdır.
Net Sıfır, bir kuruluşun veya ülkenin atmosfere saldığı sera gazı miktarını azaltma ve kalan kısmı dengeleme yoluyla net salımı “sıfıra” indirmesini ifade eder. Bu, üretimden tüketime, finansmandan yönetişime kadar tüm sistemlerin yeniden tasarlanmasını gerektiren bütünsel bir dönüşümdür.
Kurumsal ölçekte Net Sıfır, yönetişim, strateji ve sermaye planlamasının bir parçası hâline gelmektedir. IFRS S2 standardı (İklimle İlgili Açıklamalar Standardı), 1 Ocak 2024 ve sonrasındaki yıllık raporlama dönemleri için yürürlüktedir. Zorunluluk düzeyi ise ülke bazında benimsemeye bağlıdır. IFRS S2 kapsamında geçiş planları, performans metrikleri, karbon kredileri ve değer zinciri etkilerinin finansal anlatımı yer alır.
Net Sıfırdan Etkilenen Kurumlar ve Alanlar
COP28’de (Küresel Stok Değerlendirmesi Sonuç Metni) kabul edilen BAE Mutabakatı 2030’a kadar yenilenebilir enerji kapasitesinin üç katına çıkarılması ve enerji verimliliğinin iki katına çıkarılması çağrısını küresel hedefe dönüştürdü.
- Üretim ve enerji: Yakıt ve ısıl süreçler, proses emisyonları, metan sızıntıları ve elektrik tüketimi kritik etki alanlarıdır. Elektrifikasyon, atık ısı geri kazanımı, yenilenebilir enerji sözleşmeleri ve süreç optimizasyonu öncelikli uygulamalardır.
- Hizmet ve perakende: Tesis yönetimi, ısıtma–soğutma, lojistik ve dijital altyapıda veri doğruluğu ve raporlama süreçlerinin sağlamlığı önemlidir.
- Finans ve kamu: Sermaye tahsisi, teşvik mekanizmaları ve yeşil finansman ölçütleri; projelerde iklim riskinin fiyatlanmasını gerektirir.
- Tedarik zinciri: Satın alınan mal ve hizmetler, taşımacılık ve sermaye mallarına yönelik sözleşmelere Net Sıfır performans kriterleri eklenir.
Türkiye, 2053 yılı için Net Sıfır hedefini resmen benimsemiştir; ulusal ölçekte odak sektörler ve yönetişim esaslarına dair çerçeve Net Sıfır Türkiye platformu ve resmî açıklamalarda yer almaktadır.*
Net Sıfırın Stratejik Önemi
Net Sıfır; finansal risk yönetimi, pazar erişimi, sermaye maliyeti ve paydaş güveni açısından stratejik bir ölçüttür. AB Yeşil Mutabakatı ve küresel tedarik zincirleri bağlamında karbon yoğunluğu ve Kapsam 3 etkileri, özellikle ihracat yapan işletmeler için belirleyici hâle gelmektedir. COP28 çıktıları 2030 ara hedeflerini somutlaştırırken, IFRS S2 uygulamaya girmiş, ISO 14060 Net Sıfırla Uyumlu Kuruluşlar standardı için de COP30 (Kasım 2025)’te yayımlama hedefi ilan edilmiştir.
Not: ISO 14060(Net sıfıra uyumlu kuruluşlar) şu an taslak aşamasındadır; kapsamı, kuruluşların Net Sıfır stratejilerinin bilime uyumu ve güvenilir ve doğrulanabilir ilerlemenin nasıl gösterileceğine ilişkindir.*
Kurumlar Net Sıfıra İlk Adım Atarken Hangi Yol Haritasını İzlemeli?
- Durum Analizi: ISO 14064-1’e göre sera gazı ve enerji envanteri hazırlanır; ölçüm–izleme ve doğrulama sistemi kurulur.
- Hedef Tanımlama: IWA 42 (Net Sıfır Yönergeleri) ilkeleri esas alınarak 2030 ara hedefi ve 2050 uzun dönem hedefi belirlenir; azaltım öncelikli yol haritası oluşturulur.
- Yönetim Sistemi: ISO 14001 ile çevresel risk ve fırsatlar belirlenir; hedefler süreçlere entegre edilir.
- Eylem Planı: Enerji verimliliği, elektrifikasyon, yenilenebilir enerji, süreç ısısı ve yakıt dönüşümü uygulamaları planlanır (ör. atık ısı geri kazanımı, PPA, ısı pompaları, biyometan vb.).
- Performans Ölçümü: Ürün başına enerji, ciroya göre emisyon, yenilenebilir enerji payı, metan yoğunluğu gibi göstergeler izlenir.
- Veri Doğrulama: Her yıl bağımsız doğrulama yapılır (ISO 14064-3, kurumsal akreditasyon için ISO 14065 referans alınabilir).
- Raporlama: GRI veya ESRS (AB Sürdürülebilirlik Raporlama Standartları) ile uyumlu rapor hazırlanır; ilerleme verileri yıllık paylaşılır.
- Yönetim Gözden Geçirmesi: Üst yönetim, denetim komitesi ve çevre yönetimi birimleri yıllık değerlendirme yapar.
- Eğitim ve Yetkinlik: ISO 14001, 14064-1, 14046, 14067 eğitimleriyle kurum içi kapasite güçlendirilir.
- Sürekli İyileştirme: Denetim bulguları ve performans sonuçlarına göre hedefler güncellenir; yol haritası dinamik tutulur.
CFECERT, sürdürülebilirlik yolculuğuna çıkmak isteyen kurumlara rehberlik eden güçlü bir eğitim ekosistemi sunar. Bu kapsamda yürütülen programlarımız;
- ISO 14001:2015 Çevre Yönetim Sistemi Baş Tetkikçi Eğitimi: Kurumsal çevre performansının sistematik yönetimini, risk odaklı yaklaşımı ve sürekli iyileştirmeyi hedefler.
- ISO 14064-1:2018 Sera Gazı Emisyonlarının Hesaplanması ve Doğrulanması Eğitimi: Emisyon veri yönetimi, doğrulama teknikleri ve denetim süreçlerinde yetkinlik kazandırır.
- ISO 14046:2014 Su Ayak İzi Eğitimi: Kurumların su kaynaklı etkilerini analiz etmelerini ve azaltım stratejileri geliştirmelerini sağlar.
- ISO 14067:2018 Ürünlerin Karbon Ayak İzi Eğitimi: Ürün yaşam döngüsü perspektifinde çevresel etkiyi sayısallaştırma becerisi kazandırır.
- Kurumsal Sürdürülebilirlik ve Sürdürülebilirlik Raporlaması: ESG göstergeleri, yeşil mutabakat uyumu ve finansal raporlamaya entegrasyon konularını kapsar.
- Yeşil Mutabakat ve SDKM Bilgilendirme: AB düzenlemelerine ve Sınırda Karbon Düzenleme Mekanizmasına adaptasyon için teknik yol haritası sunar.
- FSC COC Orman Yönetim Sistemi Bilinçlendirme: Sürdürülebilir kaynak kullanımı ve izlenebilirlik konularında uygulama odaklı farkındalık sağlar.
Bu eğitimler kurum kültüründe çevresel farkındalığın kalıcı hale gelmesini hedefler. Bu konu da daha fazla bilgi ve detaylar için bize info@cfecert.co.uk adresinden ulaşabilirsiniz.
*Kaynak: https://netsifirturkiye.org – https://www.iso.org/standard/43276.html
