ISO/IEC 42005 Nedir?
Yapay zeka (AI) sistemlerinin toplumsal, bireysel ve çevresel etkileri artık yalnızca teknik ve aynı zamanda yönetişimsel bir sorumluluk konusudur. Bu bağlamda yayımlanan ISO/IEC 42005:2025, kuruluşların bu sorumluluğu sistematik biçimde yerine getirebilmesi için benzersiz bir sistem sunar.
Kuruluşlar, yapay zeka sistemlerini teknik, etik, sosyal ve insan merkezli tasarım değerleriyle de yönetmelidir. ISO/IEC 42005, bu çerçevenin uygulanabilir hale gelmesini sağlar.
ISO/IEC 42005 Standardının Önemi
- Yapılandırılmış Etki Değerlendirme Süreçleri Tanımlar.
AI sisteminin tasarımından başlayarak pazarlama sonrası izlemeye kadar geçen tüm süreçlerde potansiyel etkilerin nasıl analiz edileceğine dair yöntemsel bir yaklaşım sunar. - Dokümantasyonu Şeffaflaştırır.
Hazırlanan etki değerlendirme çıktıları, tüm paydaşlar için anlaşılabilir ve değerlendirilebilir hale gelir. - Hesap Verebilirliği Geliştirir.
Karar alma süreçlerinin geriye dönük izlenebilir olmasını sağlar. Bu, yalnızca iç denetimlerde değil; dış incelemelerde de kuruma güven katar.
Kimler İçin Tasarlanmıştır?
ISO/IEC 42005, yapay zeka sistemlerini geliştiren, kullanan ya da sunuculuk yapan tüm kuruluşlar için uygulanabilir bir sistemdir. Endüstri ya da ölçek fark etmeksizin, sistemlerin insan ve toplum üzerindeki etkisini analiz etme sorumluluğu olan her kurum için geçerlidir.
ISO/IEC 42005 Kuruluşlara Stratejik Katkıları ve Faydaları;
- Paydaş Güveni Kazanımı
Hazırlanan şeffaf ve denetlenebilir etki dokümantasyonları, yatırımcıdan müşteriye kadar her aktörün güvenini artırır. - Etik ve Sosyal Risklerin Proaktif Yönetimi
Kurumsal değerlerle uyumlu, öngörü temelli karar alma süreçleri oluşturulmasına destek olur. - Kurumsal Uyum ve Yönetim Mekanizmalarına Katkı
ISO/IEC 42005 çıktıları, yönetişim, uyum ve iç kontrol sistemlerinin raporlama altyapısını zenginleştirir.
Etki Değerlendirmesi Ne Zaman Yapılmalı?
- Tasarım ve Kavramsallaştırma Aşamasında
Sistem daha fikir halindeyken etki senaryoları gözden geçirilmelidir. - Geliştirme ve Entegrasyon Sürecinde
Algoritmik optimizasyonlar, veri modelleri ve kullanıcı arayüzleri gibi değişkenlerin etkisi analiz edilmelidir. - Uygulama ve İzleme Aşamalarında
Kullanıcı deneyimi, sistem çıktıları ve yan etkiler sürekli gözlemlenmeli; değerlendirme periyodik olarak güncellenmelidir.
ISO/IEC 42005:2025’in Diğer Yapay Zeka Standartlarıyla İlişkisi
ISO/IEC 42005, AI sistemlerinin etki boyutunu doğrudan ele alarak; yönetişim (ISO/IEC 38507), risk yönetimi (ISO/IEC 23894) ve yönetim sistemi kurulumları (ISO/IEC 42001) ile tamamlayıcı bir etkileşim içindedir. Bu sayede kapsamlı ve çok boyutlu bir AI sistem yönetişimi altyapısı kurulabilir.
ISO/IEC 42005:2025, yapay zeka ve toplum arasındaki ilişkiyi sistematik olarak analiz etmek için bir yönetişim çerçevesi sağlar. Bu standarda uygun olarak geliştirilen sistemler hem teknik yeterlilik hem de etik sorumluluğa dayalı bir yaklaşımı destekler. ISO/IEC 42005 standardı, eğitim programlarımız ve sertifikasyon süreçleri hakkında ayrıntılı bilgi için sales@cfecert.co.uk adresinden bizimle iletişime geçebilirsiniz.
